Hoe komen we er ooit weer uit?

Inmiddels zitten we in onze 5e intelligent lock-down week. Later mogen marketing-specialisten zich buigen over de vraag of het wel of niet slim was om de Nederlandse lock-down een intelligente lock-down te noemen. Het geeft mensen de indruk dat wij minder in lock-down zijn dan andere landen. Dat is in elk geval een vergissing, want onze intelligente lock-down wijkt niet af van de (domme?) lock-down elders. Het geeft sommige mensen wellicht de indruk dat het nog erger kan en dat het dus beter is om je aan deze maatregelen te houden om te voorkomen dat de allerstomste lock-down welbewust op ons wordt neergelegd. Dat zou een aardig neveneffect zijn. Aan de andere kant geeft het ook mensen de indruk dat we het er in Nederland maar een beetje bij laten zitten. Als ik op Facebook kijk word ik mismoedig van iedereen die naar de supermarkt is geweest en een verhaal schrijft hoe weinig afstand andere mensen wel niet houden. Mijn tip: als je je daar erg veel zorgen over maakt, doe dan boodschappen op een moment dat vrijwel niemand dat doet en ga om 21.15 naar de supermarkt.

Hoeveel besmettingen hebben we nu echt in Nederland gehad? Het wachten is nog steeds op onderzoek van Sanquin en het RIVM, maar we kunnen op basis van de gegevens die we wel hard hebben een educated guess doen. Uit ander landen blijkt dat ongeveer 5% (IJsland dat heel goed gedocumenteerd is, gaat uit van 3%) van de mensen wordt opgenomen in het ziekenhuis. Op basis hiervan en het officiële sterftecijfer zouden we in Nederland tot nu toe tussen de 180.000 en 300.000 besmette gevallen moeten hebben gehad. In IJsland lijkt 0,4% van de mensen te sterven. Op basis van het officiële sterftecijfer zouden we dan in Nederland zo'n 700.000 besmettingen moeten hebben gehad. Uit de oversterfte van het CBS (https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/70895ned/table?fromstatweb) lijkt het sterftecijfer aan CoVID-19 echter veel hoger te liggen. Als we uitgaan van 7000 overlijdens als gevolg van CoVID-19, dan zou het besmettingscijfer zelfs op ruim 1,5 miljoen kunnen liggen. Hold your hoarses, want in die oversterfte zullen wellicht ook mensen zitten die bij voorbeeld zijn overleden aan een op zich behandelbare aandoening en die niet naar het ziekenhuis durfden te gaan.

Na het tussentijdse rapport van de IMF (ergste crisis sinds 1930: https://www.euronews.com/2020/04/14/watch-live-international-monetary-fund-gives-world-economic-outlook-briefing-on-covid-19) is wel duidelijk dat een veel langere al dan niet intelligente lock-down zoals verwacht tot grote economische schade en daarmee verwante gezondheidsproblemen gaat leiden. We moeten dus uit de lock-down en naar een hervatting van ons normale leven, maar hoe?

Allereerst gaat het helpen wanneer onze overheden duidelijk zullen communiceren wat de bedoeling is. Mijn indruk is dat alle regeringen - behalve wellicht die van Taiwan - aanvaard hebben dat dit virus, zonder vaccin, niet meer in te dammen is. Dat lijkt mij een terechte conclusie, want los van het feit dat het uitgesloten lijkt dat we Nederland met de huidige besmettingscijfers Corona-vrij kunnen maken, zou dat ook betekenen dat we tot in lengte van dagen (of het moment dat er een vaccin voor iedereen beschikbaar komt) moeten aanvaarden dat elke trip naar het buitenland betekent dat we bij terugkomst vier weken in quarantaine moeten en dat hetzelfde geldt voor iedereen die ons vanuit het buitenland wil komen bezoeken.

Dat betekent dus dat er twee scenario's zijn. Scenario 1 is: het virus langzaam maar zeker laten rouleren, zodat er altijd voldoende ruimte is op de IC en scenario 2: het virus helemaal laten gaan en accepteren dat de IC's overstroomd raken. Op dit moment lijkt 25-30% van de mensen de IC levend te verlaten (https://stichting-nice.nl). Ik ga ervan uit dat de IC een meerwaarde heeft voor de groep patiënten die de IC levend verlaten ten opzichte van gewone ziekenhuiszorg. (Ik formuleer dit heel voorzichtig, omdat ik weet dat we soms pas later snappen wat echt goede zorg is en dat dat soms anders is dan we destijds dachten. Zie voor een tamelijk schokkend voorbeeld (het onverdoofd opereren van baby's) dat wij in onze tijd nog hebben meegemaakt: https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/vroege-pijn-is-latere-onrust~bb9f3356/. Er heeft dus geen dubbelblind onderzoek plaatsgevonden of intubatie + kunstmatige slaap een succesvollere behandeling is dan maximale zuurstof en goede zorg). Als we ervan uitgaan dat die 30% zonder IC gestorven zou zijn, dan heeft het dus absoluut zin dat onze regering streeft naar scenario 1: het virus langzaam maar zeker laten rouleren, zodat er altijd voldoende ruimte is op de IC.

Wat betekent dat dan?

1. Iedereen in Nederland zal dus hoogstwaarschijnlijk op enig moment in de komende jaren besmet raken met CoVID-19. Daaraan zullen veel mensen overlijden, niet alleen hoogbejaarden met een zwakke gezondheid, maar ook - net zoals er elk jaar ook een jong, gezond iemand onverwacht aan griep overlijdt - gezonde, jonge mensen. Wil je dat risico absoluut niet lopen, dan zul je je tot het einde van je leven zo goed mogelijk moeten isoleren.
2. Nederland zal op geleide van de IC-capaciteit de lock-down kunnen en moeten  verminderen.

Hoe ziet dat eruit? De intelligente lock-down moet worden vervangen door een intelligente restart. Wat zijn de voorwaarden?

1. Allereerst moet goed nagedacht worden welke IC-capaciteit gedurende de komende jaren gereserveerd kan worden voor de behandeling van CoVID-19-patiënten die daar belang bij hebben. Daar rouleren mij nu iets teveel cijfers over. Zolang dat niet helder is, kan je eigenlijk niets doen.
2. We stoppen met handen schudden en kussen als begroeting.
3. We blijven thuis bij de geringste verdenking op verkoudheid.

Als aan deze voorwaarden voldaan is, dan zou de regering - op geleide van de IC-capaciteit - heel snel de volgende maatregelen nemen:

1. Omdat jongeren heel weinig risico lopen om serieus ziek te worden en nauwelijks een rol spelen bij het doorgeven van de besmetting (op voorwaarde dat zij worden weggehouden van de kwetsbaren), zou de regering kunnen besluiten om vanaf 28 april a.s. de kinderdagopvang (en BSO) te heropenen.
2. Vanaf 11 mei kunnen ook dan vervolgens alle scholen open. Er gaan in het kabinet stemmen op om dat ook met 1,5 meter afstand te doen. Daar lijken geen wetenschappelijke argumenten voor te zijn. Wel zouden scholen en de regering goed moeten nadenken wat dat betekent voor de oudere en zieke leerkrachten. Dat wordt - zeker in het lager onderwijs met veel oudere leerkrachten - nog een hele toer om ervoor te zorgen dat er wel iemand voor de klas staat. Wellicht betekent dat toch gedeeltelijk thuis-onderwijs of onderwijs op afstand met een jonge "orde-bewaker" fysiek in de klas. 
3. Omdat alle medische opleidingen op dit moment platliggen en er nog wel elke dag artsen en verpleegkundigen met pensioen gaan, is het ook zaak dat die opleidingen snel weer mogen beginnen. Op dit moment liggen alle co-schappen voor artsen plat tot 1 september a.s. Dat betekent dat we de komende 40 jaar (!) last zullen hebben van dat opleidingstekort.

Wat kan de overheid verder doen? Er zijn redelijke aanwijzingen dat patiënten met CoVID-19 in gebieden met veel fijnstof sneller in problemen komen dan in gebieden met weinig fijnstof: https://www.hsph.harvard.edu/news/hsph-in-the-news/air-pollution-linked-with-higher-covid-19-death-rates/ Het verklaart waarom er veel meer mensen in het goed geoutilleerde en fors befijnstofte Noord-Italië overleden aan CoVID-19 dan in het arme en minder befijnstofte Zuid-Italië. Dat zou ook verklaren waarom de piek rondom Uden zo hoog is. Door de intensieve veeteelt gaat dat gebied gebukt onder de hoogste fijnstofpercentages. Uit eerder onderzoek bleek dat dit ook gepaard gaat met veel meer longontstekingen en een slechtere longfunctie (https://www.rivm.nl/veehouderij-en-gezondheid/onderzoek-veehouderij-en-gezondheid-omwonenden-vgo). Het lijkt mij dus zinvol dat onze regering vaart maakt met het terugdringen van de intensieve veeteelt - daar redt je echt levens mee.

En wat betekent dit voor de rest van de maatschappij? Uit onderzoek blijkt dat er drie duidelijk kwetsbare groepen zijn: ouderen boven de 70, mensen met meer dan twee onderliggende aandoeningen en mensen met een BMI boven de 27,5. Die groepen hebben er dus - zolang er geen vaccin is (en over de beschikbaarheid daarvan ben ik somber) - zelf een heel groot belang bij om zich te beschermen tegen CoVID-19. Ik vind dat we dat als maatschappij ook zoveel mogelijk moeten faciliteren. Daar maak ik één kanttekening bij.

Op dit moment is het op basis van de noodverordening verboden om verzorgingshuizen en verpleeghuizen te bezoeken. Iedereen die op 13 april Op1 (https://www.npostart.nl/op1/13-04-2020/POW_04596634) heeft gezien, snapt waarom ik de vraag stel welk doel de regering met die maatregel probeert te bereiken. Ik vermoed dat er een grote groep ouderen is, die liever korter leeft, maar tot het eind met bezoek van de familie, dan langer leeft in afzondering. Dat zou kunnen betekenen dat we in Nederland snel een onderscheid moeten maken in huizen die strikt CoVID-vrij worden gemaakt en waar ouderen in afzondering van familie hun leven zo lang mogelijk kunnen leiden en huizen die niet strikt CoVID-vrij zijn en waar we accepteren dat mensen sneller aan CoVID-19 zullen overlijden, maar wel tot hun dood in de nabijheid van anderen kunnen verkeren. Het is de vraag of we mensen - zoals de regering nu heeft gedaan - die keuzevrijheid moeten ontnemen - we laten mensen die zeggen liever korter te leven met peuk en een biertje, dan langer zonder, ook hun gang gaan. Uiteindelijk zullen we die keuze wellicht ook aan andere risicogroepen moeten laten. Omdat wij diep in ons hart allemaal denken dat we Lou de Palingboer-achtige kwaliteiten hebben, zou ik er wel voor pleiten om die beslissing niet helemaal aan de kwetsbare groepen zelf over te laten. 

Hoe ziet dat faciliteren er dan uit? Bedrijven worden verplicht om mensen die kwetsbaar zijn voor CoVID-19 vanaf huis te laten werken. Het zou bedrijven en de regering ook sieren als ze die werknemers ook helpen om die risicofactoren terug te dringen.

Voor de overige bevolking betekent dat dat het gewone dagelijkse leven - op geleide van de IC-capaciteit - langzaam weer kan terugkeren. Het zou goed zijn als werkgevers meer werk maken van het laten thuiswerken van hun werknemers en veel flexibeler worden in werktijden, zodat er minder piekuren in het OV zijn. Ik denk zelf dat bioscoopbezoek - op afstand - en restaurant en café-bezoek - ook op afstand dan relatief snel kan hervatten.

Ik vermoed dat veel jonge, gezonde en slanke mensen (en met name van het vrouwelijk geslacht) dit een prettig blog vinden. Desalniettemin zie ik ook heel veel dingen voorlopig niet terugkeren. Ik denk dat grote evenementen met een diverse groep mensen (sportwedstrijden met supporters, festivals) gedurende 2020 verboden zullen blijven. Ik denk dat zittende horeca wel open kan, maar staande horeca niet. Geen grote feesten, geen popconcerten. Maar na zes weken van intelligente lock-down denk ik dat we als onze regering in deze richting besluit, vooralsnog volop zullen genieten van de dingen die we wel weer mogen.